Informacja medyczna na odległość – nowe wytyczne

Wytyczne RPP i UODO mają się sprawdzić zarówno podczas pandemii COVID-19, jak i po jej ustąpieniu / Gustavi Fring, Pexels

W dobie epidemii oraz wprowadzanych ograniczeń w realizacji praw pacjenta należy poszukiwać alternatywnych możliwości przekazywania informacji o stanie zdrowia pacjenta osobom do tego uprawnionym, w szczególności z wykorzystaniem możliwości, jakie dają nam nowe technologie – podkreślają autorzy dokumentu. Wytyczne zawierają rekomendowane rozwiązania, które pozwolą na realizację prawa osoby upoważnionej do informacji o stanie zdrowia pacjenta na odległość z uwzględnieniem praw pacjenta oraz zasad wynikających z regulacji dotyczących ochrony danych osobowych.

„Żaden z przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie zakazuje komunikacji na odległość. Dane zdrowotne są jednak kategorią, wymagającą szczególnej dbałości i zabezpieczeń, związanych z formą zdalną. Przedstawione wytyczne regulują zasady kontaktu na odległość z osobą upoważnioną przez pacjenta przytomnego, ale także z osobą bliską, której pacjent z uwagi na stan zdrowia nie mógł upoważnić do uzyskania informacji o stanie swojego zdrowia” – uważa Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta.

Jego zdaniem konieczne jest każdorazowe przeprowadzenie analizy ryzyka procesu przekazywania danych na odległość pod kątem ochrony danych osobowych. Niezbędne jest również dostosowanie procedur wewnętrznych, zarówno organizacyjnych, jak i technicznych, które pozwolą na prowadzenie rozmów i wideopołączeń w warunkach gwarantujących poufność przekazywanych informacji.

Wytyczne zakładają m.in. wskazanie osób upoważnionych do otrzymywania informacji o stanie zdrowia w momencie przyjęcia pacjenta (o ile jest przytomny). Sugerowane jest również ustalenie systemu hasłowego, a także – w razie potrzeby – użycie dodatkowej procedury weryfikacji tożsamości osoby przez przytomnego pacjenta. Jeżeli nie jest to możliwe, personel medyczny powinien zadać osobie kontaktującej się przez telefon lub wideokomunikator dodatkowe pytania (np. o miejsce urodzenia pacjenta, znaki szczególne itp.). W przypadku wideopołączenia osoba udzielająca informacji może zażądać okazania dokumentu tożsamości. Należy jednak upewnić się, że w ten sposób nie dojdzie do utrwalenia treści dokumentu (np. podczas nagrania lub na zrzucie ekranu).

– Przygotowaliśmy listę przykładowych pytań, jakie przedstawiciel personelu medycznego powinien zadać osobie dzwoniącej, weryfikując jej tożsamość oraz uprawdopodobniając, że osoba ta jest osobą bliską dla pacjenta lub osobą upoważnioną – mówi Jan Nowak, prezes UODO. – W wytycznych zwracamy także uwagę na to, by przy tej weryfikacji tożsamości osoby dzwoniącej nie doszło jednak do nadmiernego pozyskiwania danych.

Autorzy dokumentu nie rekomendują nagrywania rozmowy – chyba, że taka procedura stosowana jest automatycznie. Należy wtedy poinformować o takim fakcie osobę dzwoniącą. Nie rekomendują również utrwalania wideorozmowy – jeżeli jest to konieczne, można zapisać dźwięk.

Dokument zaleca podmiotom leczniczym zakup sprzętu umożliwiającego wideorozmowy (smartfonów) w ilości wystarczającej do udzielania informacji zainteresowanym. Musi on jednak posiadać oprogramowanie gwarantujące zachowanie poufności i bezpieczeństwo połączenia.

Autorzy dokumentu podkreślają, że dostosowanie działań do rekomendacji zawartych w wytycznych pozwoli placówkom na realizację prawa pacjenta do informacji zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych, zarówno w czasie epidemii COVID-19, jak i po jej zakończeniu.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.