Cyfrowe terapie: trendy i szanse w 2021 roku

Nowoczesne platformy cyfrowe umożliwiają m.in. przesyłanie i analizę wyników pomiaru glukozy / UC San Diego

„W 2020 roku, w samym środku pandemii koronawirusa, systemy opieki zdrowotnej uległy przyspieszonemu procesowi cyfryzacji. E-zdrowie pojawiło się w powszechnej świadomości na całym świecie jako jedna z metod monitorowania i dbania o zdrowie i dobrostan człowieka” – można przeczytać w raporcie „COVID-19: Digital Health Trend and Opportunities for 2021” sporządzonym przez ORCHA. „Cyfrowe rozwiązania pozostają bezpiecznym i skutecznym sposobem zapewniania opieki zdrowotnej na odległość również w 2021 roku, podczas najcięższych tygodni kolejnych lockdownów”.

ORCHA prowadzi i udostępnia katalog aplikacji do cyfrowych terapii (tzw. digital therapeutics, DTx). Organizacja prowadzi testy takich platform i monitoruje zmiany wprowadzane przez autorów. Na tej podstawie tworzony jest ranking aplikacji w poszczególnych wskazaniach. ORCHA współpracuje również z organizacjami opieki zdrowotnej na całym świecie – doradza im, oferuje rozwiązania cyfrowe i prowadzi analizy aplikacji pod kątem bezpieczeństwa i zgodności z aktualną wiedzą medyczną.

Przełomowy kwiecień 2020 roku

Na podstawie danych zebranych w ciągu ostatnich dwóch lat – a zatem również w czasach przed pandemią COVID-19 – ORCHA stworzyła „mapę zainteresowań” aplikacjami przeznaczonymi do pomocy w terapii różnych schorzeń lub zaburzeń. Dane te potwierdzają, że największą popularnością wśród DTx cieszą się aplikacje wspierające walkę z zaburzeniami psychicznymi, bezsennością i paleniem tytoniu, a także pomagające utrzymać dobrą formę i sylwetkę – czyli aplikacje do fitnessu i odchudzania. Dużym zainteresowaniem użytkowników i lekarzy cieszą się również aplikacje do monitorowania cukrzycy.

Mapa zainteresowań pozwala jednak również sprawdzić, w jaki sposób zmieniły się preferencje użytkowników katalogu aplikacji ORCHA z chwilą wybuchu pandemii COVID-19. Od kwietnia 2020 roku, gdy w większości krajów Europy ogłoszono już programy kwarantanny i izolacji, zamknięto sklepy i ograniczono dostęp do konwencjonalnych usług medycznych, mamy do czynienia z prawdziwą eksplozją zainteresowania cyfrowymi terapeutykami.

Znane i cieszące się sporym uznaniem aplikacje z kategorii dieta/odchudzanie oraz fitness stały się jeszcze popularniejsze. Izolacja i niemożność korzystania z wizyt u specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym, sprawiły, że użytkownicy chętniej i częściej sięgali po odpowiednie aplikacji i platformy internetowe. Pojawiły się również nowe, niedoceniane dotąd potrzeby. Konieczność pozostania w domach i brak aktywności fizycznej sprawiły, że wśród popularnych zastosowań DTx pojawiły się leczenia schorzeń narządu ruchu oraz bólu.

Nowa normalność

„Zachęcającym znakiem na przyszłość jest to, że ta zmiana utrzymuje się od kwietnia 2020 roku. Dane od użytkowników potwierdzają, że rośnie grono osób, które korzystają z takich rozwiązań, jak i grono profesjonalistów medycznych poszukujących bezpiecznych technologii w dziedzinie cyfrowego zdrowia” – podkreślają autorzy raportu.

Eksperci brytyjskiej organizacji zauważają również zmiany będące efektem przedłużającej się pandemii: zainteresowanie rozwiązaniami przeciw COVID-19, czy z dziedziny chorób układu oddechowego powoli spada. Rosną za to wszystkie kategorie związane z bezpieczeństwem i zdrowym trybem życia, ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia psychicznego. To ostatnie ma ogromne znaczenie w czasach kryzysu, obawy o utratę pracę i ograniczenia kontaktów społecznych. Jednocześnie, ze względu na ograniczenia pandemiczne, profesjonaliści nie są w stanie zapewnić dotychczasowego poziomu opieki opierając się na wizytach stacjonarnych – a zatem muszą sięgać po nowe, cyfrowe techniki kontaktu z pacjentami.

Z drugiej strony – zwracają uwagę autorzy raportu – znacząco spadła liczba wykonanych badań poziomu glukozy we krwi, niezbędnych do właściwego kontrolowania cukrzycy. Spadła również liczba wizyt w poradniach diabetologicznych i przeprowadzonych badań skriningowych oczu oraz stóp. Dzieje się tak, mimo że istnieją techniczne środki wykonania takich badań zdalnie – podkreślają specjaliści ORCHA.

Co przyniosą najbliższe miesiące

Choć trend cyfryzacji dla niektórych okazał się wyzwaniem, nie ma drogi odwrotu od przenoszenia kolejnych usług opieki zdrowotnej do sieci – piszą autorzy raportu w części poświęconej prognozom na najbliższych 12 miesięcy. Konieczne będzie jednak poszerzenie zakresu usług o te obszary, które dotąd pozostawały w cieniu ze względu na zagrożenie koronawirusem.

Aby tak się stało, niezbędne jest przeniesienie tych usług na nowy poziom – od wideopołączeń do pełnej personalizacji porad i monitorowania pacjentów. Będzie to odgrywało istotna rolę w cyfryzacji usług związanych ze zdrowiem kobiet, macierzyństwem czy leczeniem chorób nowotworowych, czyli w dziedzinach dotąd zaniedbywanych w procesie cyfryzacji.

ORCHA sygnalizuje również istnienie barier mogących wpływać na tempo upowszechnienia platform cyfrowych terapii. Pierwszy to kwestia refinansowania: „Cyfrowe zdrowie to zupełnie nowy obszar produktowy, wymaga jasnych i adekwatnych zasad refinansowania i zakupu usług” – piszą autorzy raportu. Przepływy pieniężne od ubezpieczycieli i płatników mają umożliwić lekarzom przepisywanie bezpiecznych i przetestowanych rozwiązań, a autorom oprogramowania zapewnić zwrot kosztów i odpowiednie zarobki.

Drugim problemem jest edukacja profesjonalistów medycznych. Zdaniem ORCHA, ok. 93 proc. lekarzy jest przekonanych, że cyfrowe terapeutyki mogą pomóc pacjentom, jednak nie mają oni odpowiedniego przeszkolenia w tej dziedzinie i nie używają DTx w codziennej praktyce.

„Wraz z osiąganiem przez ten rynek dojrzałości, cyfrowe terapeutyki będą wdrażane w kolejnych systemach opieki zdrowotnej i kolejnych dziedzinach. To oznacza, że obok aplikacji do monitorowania wagi, czy pomocnych w walce z zaburzeniami psychicznymi, będą również takie, których dziś brakuje: odpowiadające na zapotrzebowanie pacjentów z nowotworami, chorobami układu krążenia, udarami, czy związanymi z macierzyństwem i zdrowiem okołoporodowym” – uważają eksperci ORCHA.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.