Cyfrowe zdrowie w Europie – raport HIMSS

Badanie jest częścią HIMMS e-Health Trend Barometer, zestawu narzędzi analitycznych pozwalających śledzić zmiany w ekosystemie cyfrowego zdrowia. Zostało ono przeprowadzone przy udziale ok. 400 ekspertów między wrześniem i listopadem 2020 roku. Wzięli w nim udział pracownicy placówek medycznych, dostawcy technologii, konsultanci oraz przedstawiciele organów publicznych zajmujących się zdrowiem. Raport zawiera również analizy i prognozy specjalistów na najbliższe miesiące.

Najważniejsze wnioski

Co z niego wynika? Oto pięć głównych wniosków płynących z analizy odpowiedzi udzielnych w ankiecie:

1. Fundamenty cyfryzacji systemów zdrowia zostały położone na długo przed rozpoczęciem pandemii. Pandemia pokazała jednakże luki w systemach wymiany informacji i ich integracji w wielu krajach Europy.
2. Cyfrowe zdrowie wejdzie na ścieżkę większej proaktywności po zakończeniu walki z koronawirusem. Rok 2021 będzie czasem konsolidacji i przejścia do „nowej normalności”.
3. Pod wieloma względami pandemia COVID-19 przyniosła korzystne efekty dla transformacji cyfrowej w zdrowiu.
4. Oczekiwania biznesowe w obszarze cyfrowego zdrowia zostały tylko nieznacznie obniżone w wyniku pandemii. Wprowadzone programy i interwencje związane z pandemią są odpowiedzią na potrzebę innowacji i stosowania nowych modeli biznesowych stawiających pacjenta w centrum zainteresowania. Cyfrowe zdrowie pozostaje silnym i rosnącym rynkiem, a organizacje działające na rzecz zdrowia będą coraz częściej współpracować z technologicznymi start-upami.
5. Kraje skandynawskie, Estonia i Holandia są krajami modelowymi w dziedzinie wdrażania nowoczesnych rozwiązań, przygotowania ram legislacyjnych i standaryzacji w tej dziedzinie. Na uwagę zasługuje również Estonia, z rozwiniętą i szeroko dostępną infrastrukturą oraz zastosowaniem nowatorskich technologii takich jak blockchain.

Rewolucję, jaka się dokonała w dziedzinie technologii służących opiece zdrowotnej najlepiej ilustruje historia opisana przez Johna Raynera, dyrektora regionalnego HIMSS na obszarze EMEA. „Pamiętam pytanie, z jakim zmagaliśmy się 20 lat temu podczas dyskusji o telezdrowiu. Brzmiało ono: po co?” – pisze John Rayner, który był gościem Forum e-Zdrowia w 2017 roku. „Niewielu pacjentów mieszka dalej niż 3 kilometry od lekarza i dalej niż 20 kilometrów od szpitala z oddziałem ratunkowym. Jak pokazać zalety telezdrowia, jeśli usługi zdrowotne i socjalne są tak łatwo dostępne i tak wygodne? COVID-19 przyspieszył jednak wdrożenie technologii o kilka lat. Założenie wideotelefonów w domach opieki społecznej zajęło sześć miesięcy, a kolejnych sześć upowszechnienie ich używania. Podczas pandemii w pobliskim szpitalu uruchomienie sprzętu, przeszkolenie lekarzy i wdrożenie zdalnych konsultacji zajęło tylko dziesięć dni”.

Wyzwania i problemy

Błyskawiczna zmiana paradygmatu działania systemów ochrony zdrowia praktycznie na całym świecie pokazała jednak nieprzystosowanie administracji publicznej, ubezpieczycieli i szpitali do nowych warunków. Systemy wymiany danych (Health Information Exchange) pozwalające na bieżąco monitorować rozwój i walkę z pandemią COVID-19 nie działały wystarczająco dobrze i nie wszędzie zagwarantowały rządom pełną informację o zachorowaniach. Eksperci przewidują, że 2021 rok będzie stał pod znakiem wdrażania narzędzi i standardów gwarantujących interoperacyjność na poziomie regionalnym i ponadnarodowym. Spodziewają się również wzrostu nakładów na systemy umożliwiające profesjonalistom medycznym pracę zdalną.

Wyzwaniem okazały się również koszty i formy wsparcia wdrożeń związanych z cyfryzacją zdrowia. Choć nakłady na IT w 2021 roku mają wzrosnąć, to jednak w opinii wielu zapytanych profesjonalistów będą to nadal wartości niewystarczające.  

Zapytani profesjonaliści uznali również, że bezpieczeństwo IT oraz ochrona danych pacjentów stanowiły poważną barierę we wdrażaniu rozwiązań teleopieki. Problemem pozostaje również słaba znajomość technologii wśród lekarzy i opór przed wprowadzaniem nowych rozwiązań.

Co przed nami?

Zdaniem zapytanych przez HIMSS ekspertów, najbliższych 12 miesięcy przyniesie powolny powrót do normalności, zwłaszcza w drugiej połowie roku, gdy zaczną być odczuwalne efekty programów szczepień prowadzonych obecnie w całej Europie. Kolejne lata przyniosą zaś lepsze, bezpieczniejsze i dojrzalsze systemy ochrony zdrowia oparte na danych i współpracy – przewidują eksperci.

Zainteresowanie teleporadami spadnie wraz z przywracaniem normalnego funkcjonowania placówek ochrony zdrowia. Pacjenci, przynajmniej w części, wrócą do tradycyjnej formy kontaktu z lekarzami, ponieważ będą sfrustrowani doświadczeniami z własnej pracy zdalnej i zapragną normalnych kontaktów społecznych. Pacjenci, którzy zdecydują się pozostać przy teleporadach wprowadzonych podczas pandemii, będą zaś musieli zostać przeszkoleni w kwestii używania nowych narzędzi pozwalających monitorować zdrowie w domu i wykonywać badania poza szpitalami. Jak podkreślają eksperci HIMSS, cyfrowe narzędzia, teleporady i aplikacje dowiodły swojej przydatności, jednak pokazały również, że nie we wszystkich wskazaniach są skuteczne.

Raport można pobrać ze strony HIMSS po wcześniejszym zarejestrowaniu się.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.