Wielka Brytania: jak oceniać cyfrowe narzędzia dla zdrowia

Nowe technologie służące lepszej kontroli zdrowia zdobyły popularność podczas pandemii COVID-19 / Rawpixel

Nowe narzędzie jest odpowiedzią na rosnące znaczenie cyfrowych terapeutyków, w szczególności w formie aplikacji mobilnych oraz technologii ubieralnych, takich jak smartwatche i opaski treningowe. Podczas pandemii COVID-19 stały się one bardzo popularne wśród pacjentów, jednak proces ich adopcji przez lekarzy, a przede wszystkim w systemie ochrony zdrowia i ubezpieczeń, przebiega znacznie wolniej. Przyczyną tego jest ich generalnie niska jakość, brak zaufania ze strony profesjonalistów medycznych do tego rodzaju rozwiązań, a także – do niedawna – brak systemów refundacyjnych pozwalających tworzyć aplikacje i urządzenia wysokiej jakości i udowodnionej skuteczności w konkretnych wskazaniach klinicznych.

Jak podkreślają przedstawiciele NHS na oficjalnym blogu, system oceny może zostać również wykorzystany do badania przydatności i bezpieczeństwa takich rozwiązań, jak elektroniczne systemy dokumentacji medycznej wdrażane przez szpitale, czy praktycznie dowolny inny element oprogramowania lub wyposażenia technicznego związany z medycyną i zdrowiem.

– Pandemia COVID-19 to punkt zwrotny w dziedzinie wykorzystywania aplikacji zdrowotnych. Widzimy to po liczbie zgłoszeń do naszej biblioteki aplikacji, rośnie ona wykładniczo – mówi Tim Andrews, odpowiedzialny za badanie aplikacji w ORCHA, organizacji zajmującej się oceną cyfrowych terapeutyków i aplikacji zdrowotnych oraz rekomendacjami dla pacjentów i lekarzy.

Model Digital Technology Assessment Criteria (DTAC) został opracowany przez NHSX – specjalne biuro National Health Service ds. nowych technologii I bezpieczeństwa danych medycznych. Pomogły w tym opinie ponad 800 interesariuszy oraz trzymiesięczny okres testowy, podczas którego producenci mogli zgłaszać swoje uwagi do projektu.

Kwestionariusz obejmuje takie dziedziny, jak przystosowanie do regulacji wewnętrznych Wielkiej Brytanii, praktyka kliniczna, ochrona danych osobowych, zabezpieczenia techniczne oraz interoperacyjność. Aplikacje, platformy internetowe oraz urządzenia są również oceniane na podstawie ich łatwości i przyjazności obsługi.

– Cyfrowe technologie są coraz częściej wykorzystywane w medycynie i opiece społecznej, również w całym NHS, poprawiając jakość usług dla pacjentów, udostępniając im nowe usługi, a jednocześnie zmniejszając obciążenie pracowników – podkreślał Matthew Gould, dyrektor wykonawczy NHSX. – Te nowe wytyczne usprawnią cały proces wybierania cyfrowych narzędzi spełniających standardy NHS pod względem bezpieczeństwa klinicznego, cyberbezpieczeństwa i ochrony danych spośród tysięcy rozwiązań dostępnych obecnie na rynku.

DTAC został przedstawiony oficjalnie w październiku 2020 roku. Zastąpił wcześniejsze metody ewaluacji technologii medycznych – Digital Assessment Questionnaire (DAQ) oraz Digital Assessment Portal (DAP). Do lutego 2021 roku model ten był w fazie testów beta, podczas którego producenci, programiści i audytorzy mogli zgłaszać swoje uwagi.

Teraz DTAC jest już wykorzystywany m.in. do ewaluacji nowych aplikacji zgłaszanych do NHS Apps Library. Tymi samymi kryteriami będzie się też posługiwać ORCHA w AppFinder, jednej z największych baz takich aplikacji. – Profesjonaliści muszą wiedzieć z absolutna pewnością, które spośród aplikacji przez nich używanych mają rekomendację lub spełniają wymagane prawem standardy. Model DTAC określa jasny standard, któremu szpitale i lekarze mogą ufać – uważa Tim Andrews.

Chociaż DTAC jest silnie zlokalizowanym kwestionariuszem i uwzględnia tylko brytyjskie regulacje prawne, może być również przydatny dla polskich producentów aplikacji – w częściach nie dotyczących legislacji i środowiska systemowego, a koncentrujących się na zabezpieczeniach technicznych, ochronie danych czy doświadczeniu użytkowników. Może również służyć jako inspiracja dla polskich instytucji, które będą odpowiadać za ocenę nowych technologii medycznych. Formularze DTAC można pobrać ze strony internetowej NHSX.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.