Bezpieczeństwo danych kluczem dla uruchomienia EHDS

Dla ministrów zdrowia państw członkowskich Unii wdrożenie EHDS będzie możliwe dopiero po rozwiązaniu kwestii cyberbezpieczeństwa / Dati Bendo, EC Audiovisual Service

Posiedzenie Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów Rady UE o zdrowiu 14 czerwca 2022 roku poświęcone było niemal w całości dyskusji o budowie EHDS. Dla przedstawicieli resortów zdrowia była to pierwsza okazja do wymiany poglądów na temat budowy przestrzeni danych o zdrowiu obejmującej wszystkie kraje Unii Europejskiej.

Przedstawiciele krajów członkowskich dyskutowali o propozycji Komisji Europejskiej z 3 maja 2022 r. o zasadach funkcjonowania EHDS jako jednego z filarów europejskiej unii zdrowotnej. Ma ona ułatwić pacjentom dostęp do własnych danych dotyczących zdrowia w formie elektronicznej oraz udostępnianie tych danych pracownikom opieki zdrowotnej w UE. Ma również umożliwić ponowne wykorzystywanie takich danych przez naukowców, przemysł i organy publiczne, w bezpiecznym środowisku i zgodnie z rygorystycznymi warunkami (tzw. wtórne wykorzystanie danych).

„Ministrowie z aprobatą odnieśli się do proponowanego rozporządzenia, które po przyjęciu zapewni stabilne ramy prawne, ułatwiając wymianę danych dotyczących zdrowia w Unii, co pozwoli m.in. zwiększyć efektywność sektora opieki zdrowotnej i rozwijać badania naukowe. Zwrócili jednak uwagę na newralgiczne kwestie, takie jak bezpieczeństwo i ochrona danych, oraz na potrzebę stworzenia służącego wszystkim obszaru zaufania” – informuje oficjalny komunikat po spotkaniu.

Dyskusja pokazała jednak, że do zgody droga jest daleka. Najwięcej wątpliwości wzbudził poziom zabezpieczeń oraz ochrona prywatności zaproponowane przez Komisję. Marten Kokk z Estonii, jednego z najbardziej zaawansowanych cyfrowo krajów Europy, podkreślał, że EHDS będzie przechowywał dane szczególnie wrażliwe. „Są bardzo delikatne tematy, takie jak dane genetyczne, gdzie aspekty etyczne mają szczególne znaczenie. Bezpieczeństwo takich danych, jak również umiejętności cyfrowe ludzi wymagają szczególnej uwagi, aby nie zniszczyć zaufania do systemu” – mówił Kokk.

Ten sam problem podniósł Frank Feighen z Irlandii, który przypomniał cyberataki na system opieki zdrowotnej tego kraju w maju 2021 roku. – Bezpieczeństwo informacji o zdrowiu i ich ochrona przed cyberatakami jest rosnącym wyzwaniem dla administracji – mówił. – Jakiekolwiek włamania znacząco podważą zaufanie do tego rozwiązania.

Sporo uwagi poświęcono koncepcji wtórnego wykorzystania informacji medycznych. W opinii kilku uczestników debaty zaproponowane rozwiązania chroniące prywatność są zbyt słabe i odbiegają od standardów przewidzianych m.in. w RODO. Uczestnicy spotkania zauważyli, że w dziedzinie wtórnego wykorzystania danych medycznych, projekt Komisji odchodzi od generalnej zasady zgody wyrażonej wprost.

Obawy związane z wykorzystaniem tych informacji przez koncerny farmaceutyczne spoza obszaru Unii Europejskiej wyrażał przedstawiciel Niemiec. – Nie możemy dopuścić do jednej rzeczy – nie możemy pozwolić, aby te dane zostały przekazane w ręce strony trzeciej lub do innych krajów, które nie respektują wartości ważnych dla nas w Europie – mówił Thomas Steffen, niemiecki wiceminister zdrowia.

Przedstawiciele rządów państw członkowskich sygnalizowali również konieczność wsparcia przez Komisję rozbudowy infrastruktury niezbędnej do uruchomienia EHDS. Wiązać ma się z tym również opracowanie „rozsądnego” kalendarza działań uwzględniającego możliwości mniej zaawansowanych cyfrowo krajów Unii Europejskiej.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.