HIMSS22: Fundamenty nowego ładu zdrowotnego

Tegoroczną globalną konferencję HIMSS w Orlando odwiedziło ok. 29 tys. gości / mat. pras.

Cyfrowe technologie stały się podstawą nowego systemu opieki zdrowotnej. – To już nie jest opcja, to konieczność – mówił Tom Kiesau z Chartis Digital. I podkreślał, że z raportu HIMSS State of Healthcare wynika, iż 99 proc. liderów tego rynku uważa inwestycje w cyfryzację za absolutnie niezbędne. Mimo tak jednoznacznych deklaracji, większość spośród 250 ankietowanych amerykańskich menedżerów przyznało, że ich firmy znajdują się dopiero na etapie koncepcji i przygotowania wdrożeń. Aż 60 proc. amerykańskich instytucji ochrony zdrowia nie dysponuje infrastrukturą pozwalającą im myśleć o skutecznej cyfrowej transformacji.

Dane i interoperacyjność

Doświadczenie trzech lat COVID-19 i konsekwencje pandemii stanowią trudną i bolesną lekcje, ale jednocześnie stały się inspiracją do zmian – podkreślano na konferencji. Ostatnie wydarzenia pokazały również, jak istotną cechą dobrze funkcjonującego systemu ochrony zdrowia jest powszechny i równy dostęp do opieki.

– Podczas HIMSS22 podkreślano, że analiza danych i zastosowanie nowych technologii pozwala na wyrównanie dostępu do opieki medycznej – relacjonuje Mike Miliard, kierujący Healthcare IT News, prowadzonym przez HIMSS serwisem informacyjnym poświęconym cyfryzacji zdrowia. – Ale nawet jeśli posiadamy te dane, lecz nie wykorzystamy ich w praktyce klinicznej, to nie zapewnimy właściwej opieki pacjentom. Z drugiej strony, ostatnią rzeczą, której byśmy chcieli jest przytłoczenie lekarzy informacjami, które w danym momencie nie są im potrzebne.

Jako przykład podczas sesji HIMSS22 podawano przypadki złego zrozumienia zaleceń lekarzy podczas teleporady ze względu na brak komunikatywnej znajomości angielskiego u pacjentów. To problem dotykający większość krajów, w do których trafiają migranci ekonomiczni oraz uchodźcy. Choć podczas konferencji HIMSS poruszane były kwestie związane z rynkiem amerykańskim, ich część może dotyczyć również innych krajów, a omawiane rozwiązania można również przenieść na polski grunt. Problem porozumienia się z pacjentami nie jest bowiem tak egzotyczny, jak może się wydawać – wraz z napływem ponad 3 mln uchodźców z Ukrainy, głównie kobiet i dzieci – problem właściwego rozumienia języka w tak trudnej dziedzinie, jaką jest ochrona zdrowia, jest widoczny również w Polsce.

To prowadzi do drugiego istotnego tematu HIMSS22, czyli postępującej automatyzacji zadań administracyjnych i praktyki klinicznej, a także wdrażanie AI w medycynie. Ta technologia (tj. rozliczne narzędzia wsparcia decyzji) stopniowo osiąga stan dojrzałości i coraz częściej jest wykorzystywana przez lekarzy do przyspieszenia diagnozy oraz wsparcia przy wyborze najlepszej metody terapii. W związku z tym szczególnego znaczenia nabierają różnego typu ograniczenia w procesie „uczenia” sztucznej inteligencji, co skutkuje gorszymi efektami działania algorytmów w stosunku do np. osób ze społeczności innych niż białe – podkreślano podczas konferencji.

Wykorzystanie systemów AI do wsparcia decyzji klinicznych oraz ułatwienia zadań administracyjnych (wprowadzanie danych, tworzenie ustrukturyzowanej dokumentacji) może jednak znacząco odciążyć lekarzy. Przez przesunięcie czasochłonnych i powtarzalnych obowiązków na maszyny, specjaliści mogliby więcej czasu poświęcać pacjentom. Pomogłoby to również zapobiegać wypaleniu zawodowemu – uważali goście HIMSS22.

Dom zamiast szpitala

Jedną z najistotniejszych nowych idei, które pojawiły się podczas HIMSS22 w kontekście zredefiniowania systemu zdrowia jest szpitalna opieka domowa. To koncepcja łącząca długoterminową opiekę domową i pielęgniarską opiekę pozabiegową z technologią hybrydową i całkowicie zdalną. Rozwiązanie to umożliwia świadczenie refundowanych świadczeń w sytuacji, gdy pacjent pozostaje w domu. Do zdalnego monitorowania jego stanu zdrowia oraz kontroli lekarskich wykorzystywana jest nowoczesna technologia i telewizyty. W części przypadków do opieki domowej oddelegowani są specjalni opiekunowie.

– Niektórzy słysząc sformułowanie szpitalna opieka domowa myślą o opiece pooperacyjnej, po wypisie ze szpitala, jednak dla mnie to pomysł, w którym całkowicie zastępujemy pobyt w szpitalu opieką na miejscu, w domu – mówił podczas panelu poświęconemu temu tematowi Nathan Starr z Intermountain Health. – Ale jak wybierzemy pacjentów, którzy mogą skorzystać z takiej opcji? Oczywiście, muszą mieć odpowiednie warunki domowe. Muszą też być chorzy, ale nie za bardzo chorzy.

Według szacunkowych obliczeń prezentowanych na HIMSS22, domowa hospitalizacja pozwoliłaby zaoszczędzić od 5 000 do 7 000 dolarów za każde zdarzenie. W Stanach Zjednoczonych funkcjonuje program Medicare Acute Care at Home, pozwalający szpitalom na wprowadzanie takiej opieki w ściśle określonych przypadkach. Do udziału w tym programie zgłosiło się dotąd 186 szpitali.

– Pacjenci, po pokonaniu pierwszych obaw, są zadowoleni z tej metody opieki. Pacjenci chcą być w domu, gdzie mają jedzenie jakie lubią, ukochane zwierzęta, no i obecność bliskich – przekonywał Starr.

Trend „szpitala w domu” jest również widoczny w przewidywaniach Philipsa. W ciągu najbliższych trzech lat ok. 40 proc. szpitali przesunie jedną piątą swoich pacjentów właśnie do modelu szpitalnej opieki domowej – uważa Roy Jakobs z Philips Connected Care. Umożliwi to technologia wirtualnych wizyt oraz zdalnego monitorowania stanu pacjentów. Będzie to również sposób na zmniejszenie skutków luk kadrowych. Jeszcze przed pandemią COVID-19 w Stanach Zjednoczonych jedna trzecia stanowisk pielęgniarskich pozostawała nieobsadzona. Za trzy lata – przewidują eksperci Philipsa – brakować będzie 3 mln personelu w USA, a w 2030 roku na świecie zapotrzebowanie na taką pracę na całym świecie wzrośnie do 80 mln stanowisk.

Kwestie kadr

Podczas konferencji HIMSS22 poruszano również temat przemęczenia i wypalenia zawodowego personelu placówek opieki zdrowotnej. Wszędzie – również w USA – kwestia płacowa pozostaje problemem, zwłaszcza dla pielęgniarek i lekarzy na początku swojej drogi zawodowej. Eksperci wypowiadający się na konferencji w Orlando przekonywali jednak, że równie istotne, co zarobki, są kwestie odpowiedniej atmosfery w pracy, niematerialnych dodatków oraz programów wsparcia psychologicznego.

Co więcej, proces cyfryzacji opieki również wpływa na zwiększenie obciążenia lekarzy – twierdzą analitycy Accenture. Prawie połowa profesjonalistów przyznaje, że transformacja cyfrowa zwiększyła ich obciążenie pracą, a aż 69 proc. odpowiedziało, że cyfryzacja zwiększa odczuwany stres związany z pracą. Zdaniem dr Darryl Gibbings-Isaac z Accenture Health Strategy Practice, oznacza to, że obecna technologia nie rozwiązała problemu, a wręcz pogorszyła warunki pracy u większości świadczeniodawców.

Jakie jest rozwiązanie tego problemu? Podczas HIMSS22 dr John Chessare z Greater Baltimore Medical Center Healthcare System przekonywał, że konieczne jest włączenie wszystkich zainteresowanych stron w proces decyzyjny przy wyborze rozwiązania czy implementacji nowych zasad. Wskazywano m.in. na przypadek, kiedy pielęgniarki nie korzystały z nowego, zautomatyzowanego systemu rozdzielania zadań, ponieważ nie skonsultowano z nimi zasad jego działania.

Na celowniku hakerów

Według danych Philipsa, organizacje branży ochrony zdrowia wytwarzają aż jedną trzecią wszystkich danych na świecie. Nic dziwnego, że coraz częściej padają one ofiarą włamywaczy, terrorystów i hakerów pracujących na zlecenie wrogich państw. Eksperci firm twierdzą, że trzy na cztery instalacje IT używane w opiece zdrowotnej staną się obiektem ataku przestępców.

Problem cyberbezpieczeństwa będzie narastał, ze szczególnym uwzględnieniem ataków ransomware (dla okupu). W Stanach Zjednoczonych 95 proc. szpitali dysponuje systemami elektronicznej dokumentacji medycznej – wyłączenie ich nawet na kilka dni oznacza ogromne opóźnienia w prowadzonych zabiegach. To już nie tylko problem wstydu czy kosztów procesów wytaczanych przez pacjentów, ale życia ludzi.

Atakujący stają się coraz sprytniejsi, a część włamań prowadzonych jest w dużej części automatycznie – ostrzegano podczas sesji poświęconej cyberbezpieczeństwu placówek medycznych. Poradzenie sobie z zagrożeniem wymaga odpowiedniej pozycji dyrektora ds. bezpieczeństwa informatycznego, zasobów i dyscypliny personelu – mówili eksperci na konferencji HIMSS22.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.