Komisja Europejska chce przedłużenia obowiązywania paszportów zdrowotnych o rok

Skanowanie kodów QR z zapisanymi certyfikatami COVID to dziś standard podczas podróży po krajach Unii Europejskiej / EC audiovisual service

Początkowo Unijne Certyfikaty COVID – UCC – miały obowiązywać przez rok, do czerwca 2022 roku. „Wirus wywołujący COVID-19 jest nadal powszechny w Europie i nie można dziś przewidzieć, jakie będą skutki potencjalnego wzrostu zakażeń w drugiej połowie 2022 roku lub pojawienia się nowych wariantów” – piszą urzędnicy KE w specjalnym komunikacie. Dlatego Komisja zdecydowała się wnioskować o przedłużenie obowiązywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiej i Rady UE z 14 czerwca 2021 roku o wydawaniu, weryfikowaniu i uznawaniu unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID o dodatkowe 12 miesięcy.

Komisja przyjęła wniosek 3 lutego 2022 roku, aby Parlament i Rada mogły zakończyć procedurę ustawodawczą przed wygaśnięciem obowiązującego rozporządzenia, co nastąpi 30 czerwca 2022 roku.

To nie koniec nowości. Komisja chciałaby, aby podstawą wydania cyfrowego certyfikatu mogły być również laboratoryjne („wysokiej jakości”) testy antygenowe. Poszerzy to zakres akceptowanych badań w okresie wysokiego zapotrzebowania na testy na COVID-19. Kolejną zmianą jest zagwarantowanie, że UCC będą poprawnie wskazywać liczbę przyjętych dawek szczepionki nawet wówczas, gdy ich podawanie odbywało się w różnych krajach. Coraz więcej państw unijnych odchodzi od respektowania zapisów UCC, domagając się od przekraczających granicę gości świadectwa przyjęcia trzeciej dawki. Nie wszystkie certyfikaty poprawnie prezentują tę informację.

Ostatnia zmiana dotyczy możliwości wystawiania zaświadczeń osobom biorącym udział w badaniach klinicznych nad szczepionkami przeciw COVID-19. W założeniu ma to zachęcić do prowadzenia testów nad nowymi preparatami.

– Przedstawiamy dziś zaktualizowane przepisy regulujące korzystanie z zaświadczenia do celów podróży w UE. Europejczycy zyskają dzięki temu pewność prawa w okresie utrzymywania się szczególnej sytuacji w zakresie zdrowia publicznego. Proponujemy także dostosowanie naszego zaświadczenia do aktualnego stanu wiedzy naukowej i do zmian sytuacji epidemicznej, oraz do potrzeby przyspieszenia kampanii szczepień przypominających i wsparcia trwających obecnie istotnych badań klinicznych – tłumaczy powody wprowadzania modyfikacji Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności.

– Nie możemy przewidzieć dalszego przebiegu pandemii, ale możemy zapewnić naszym obywatelom, by dalej mogli korzystać z zaświadczeń, które działają i są wszędzie akceptowane – wtóruje jej Didier Reynders, komisarz ds. wymiaru sprawiedliwości. – W razie nieprzedłużenia obowiązujących przepisów może dojść do sytuacji, w której będzie funkcjonować wiele różnych systemów krajowych, co wiązałoby się z wieloma nieporozumieniami i problemami.

Przedstawiciele Komisji podkreślają, że dokument UCC ma służyć ułatwieniom w podróżowaniu między krajami członkowskimi, jak również między krajami Unii, a państwami, które przyjęły i używają certyfikatów na wzór unijnych.

Wykorzystanie certyfikatów na poziomie krajowym, do umożliwiania osobom zaszczepionym udziału w niektórych wydarzeniach publicznych lub jako „przepustka” do restauracji, kina czy klubu pozostaje w gestii państw członkowskich. „Jeżeli jednak państwo członkowskie wprowadza system stosowania zaświadczeń COVID-19 do potrzeb krajowych, powinno również zapewnić pełne uznawanie unijnych cyfrowych zaświadczeń COVID do tych celów” – podkreśla Komisja.

– Wygenerowano 1,2 miliarda kodów QR, a do systemu podłączyło się 60 krajów, co dowodzi, że unijne cyfrowe zaświadczenie COVID stało się standardem w skali światowej – podkreśla Thierry Breton, komisarz ds. rynku wewnętrznego.

W rzeczywistości jednak, nawet na poziomie podróży wewnątrz Unii Europejskiej, kraje członkowskie stosują własne zasady, nieprzewidziane w rozporządzeniu o UCC. Niektóre kraje wprowadziły obowiązek udokumentowania przyjęcia trzeciej dawki, samodzielnie skróciły okres obowiązywania certyfikatu po szczepieniu lub oczekują od wszystkich wjeżdżających negatywnego wyniku testu na obecność wirusa SARS-CoV-2, niezależnie od zapisu o szczepieniach w cyfrowym dokumencie. Są również takie państwa UE, które porzuciły lub zapowiadają porzucenie większości obostrzeń antypandemicznych, w tym stosowania certyfikatów UCC.

Sytuacja stała się tak poważna, że Stella Kyriakides oraz Didier Reynders wydali wspólne oświadczenie podkreślające, że „zasadniczo nie przewiduje się dodatkowych ograniczeń dla posiadaczy unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID”. „Jasność i przewidywalność to zasadniczy element bezpiecznego podróżowania naszych obywateli. Jest on możliwy dzięki bardzo skutecznym unijnym cyfrowym zaświadczeniom COVID. Wzywamy dzisiaj wszystkie państwa członkowskiego do szybkiego wdrożenia wspólnych przepisów i zapewnienia naszym obywatelom i podróżnym koordynacji oraz przejrzystości” – napisali.

25 stycznia 2022 roku Rada wyraziła zgodę na aktualizację przepisów ułatwiających bezpieczne i swobodne przemieszczanie się w UE podczas pandemii COVID-19. Zgodnie z tymi przepisami posiadacze ważnych zaświadczeń COVID „w większości przypadków” nie powinni podlegać żadnym dodatkowym ograniczeniom podczas podróżowania w UE. Tak jest w Polsce, która stosuje w tej dziedzinie się do wytycznych Komisji Europejskiej. Polska, w przeciwieństwie do niektórych krajów Unii Europejskiej (np. Francji) nie wykorzystuje certyfikatów COVID jako elementu niezbędnego do korzystania z usług publicznych. Osoby posiadające taki certyfikat nie są jednak wliczane do obowiązujących limitów liczebności zgromadzeń i imprez.

Wcześniej, 21 grudnia 2021 roku, Komisja skróciła okres ważności certyfikatów z roku do 9 miesięcy (270 dni) od zakończenia serii szczepień, sankcjonując tym samym obowiązek przyjęcia trzeciej (i być może kolejnych) dawek szczepień.

Do 31 marca 2022 roku Komisja Europejska ma opublikować drugie sprawozdanie z wykonania rozporządzenia o UCC. Pierwsze sporządzono 18 października 2021 roku, przedstawiając UCC jako „złoty standard” i organizacyjny sukces Unii Europejskiej.

Piotr Kościelniak
Dziennikarz specjalizujący się w popularyzacji medycyny i nowych technologii, konsultant ds. wydawniczych

Piotr Kościelniak kierował grupą magazynów popularnonaukowych Focus w wydawnictwie Burda Media Polska, gdzie uruchomił nowe tytuły zajmujące się m.in. medycyną, nowymi technologiami, psychologią i historią. Wcześniej kierował działem Nauki w dzienniku „Rzeczpospolita”, w ramach którego tworzył m.in. Rzecz o Zdrowiu, Styl Życia, a także Ranking Szpitali. Laureat nagród dla popularyzatorów nauki i problematyki medycznej.